Av. Dilara SEZGİN
Köpeklerin sesleri birçok anlama gelebiliyor. Havlama başlığının altında bile ne çok alt başlık var! Patili dostlarımızı daha iyi anlamak için bu sesleri öğrenmek şart.
KÖPEKLERİN SESLERİ: UYARMA HAVLAMASI
Apartman görevlisi çöpleri toplamak için geldiğinde veya kapınıza kargo gelmesi halinde köpeklerin sesleri değişir. Mesela camınızın yakından yabancı kişiler veya canlılar geçtiğinde birçok köpek havlar. Buffy bunu kendi evinde ve sahiplendiği benim evimde çok yapar. Burada Buffy bizi bir yabancının veya beklenmeyen bir varlığın gelişi ile alakalı olarak uyarır.
Bu havlama bir anda tiz bir sesle başlar ve birbirini izleyen havlamalar ile devam eder. Köpeğinizin havlamasına sebep olacak kişi yahut canlı gidene kadar veya “onun” kendisine ve ailesine tehdit oluşturmadığını anlayana kadar da devam eder.
Bu köpekler sesleri için doğal bir durumdur ve aslında çok iyi niyetlidir. Çünkü ailesini korumayı amaçlar ama apartmanda yaşayanlar, komşular için sıkıntıdır. Havlamaya karşılık benim eskiden yaptığım gibi “sussss” veya “sesimi yükseltiriimmm” diye anlamsız tepki vermek sonuçsuz kalır, hatta komşular daha da rahatsız olabilir. Bu davranıştan köpeği vazgeçirme başka bir makalenin konusu olsa da kısaca şunları söyleyebiliriz: Köpeği evin içinde meşgul tutacak aktiviteler bir seçenektir.
Bazı eğitmenler köpek havladığında “tamam uyarını dikkate aldım” demenin faydalı olduğunu ve sakinleştirdiğini söylerler. Ben bu yöntemi denemedim ama mantıken bana doğru gemliyor çünkü istenmeyen bir davranışın tebriki anlamına geliyor. En mantıklı seçenek mümkün olduğu ölçüde onu böyle durumlarda uyarılmasına yol açan koşulları ortadan kaldırmak (camı siz evde yokken örtmek, ses geçirmeyen camları tercih etmek, hafif bir müzikle asansör sesini bastırmak, camdan baktığı koltuğun yerini değiştirmek gibi). Ancak bu her zaman mümkün olmuyor. Bu durumda biraz daha çaba harcayarak köpeğinizin onu havlamaya iten unsuru gördüğü an ama havlamadan tam önce ona odül vermeyi deneyebilirsiniz. Uyarıcı unsur gittiğinde ise ödülü kaldırırsınız. Bu şekilde şartlandığı duygusal tepki terse çevrilebilecektir.
İLGİ HAVLAMASI
İlgi havlaması inatçı ve keskindir. Bu bir insana karşı olabileceği gibi parkta oyun oynamasını istediği bir köpeğe karşı da yöneltilebilir. Köpeğiniz elinizde gördüğü köfteyi istiyordur ve verene kadar havlar. Veya Sarı gibi, arkadaşı onunla oynamak istemediğinde oynayana kadar havlayıp parktaki herkesi bezdirir. Ben eskiden bu havlamaya cevaben avaz avaz “Sarııııı” diye bağırıp tasma atardım. Hata!
İlgi havlamasıyla mücadelede kanımca iki seçenek var ya onu yok saymanız gerekiyor (kesinlikle göz teması kurmadan) hatta evde gerçekleşiyorsa oda değiştirebilirsiniz. Havlamayı bıraktığında onunla tekrar temas kurabilirsiniz. Sarı gibi parkta yapıyorsa onu bir süre oyundan alıp “time out” verebilirsiniz. “Time out” sonunda (ki bu beş dakikayı geçmemeli) onu tekrar oyuna dahil edebilirsiniz.
KORKU HAVLAMASI
Genelde yüksek perdedendir, kısadır ama oldukça hızlıdır. Bu açıdan da şüpheci havlamadan ayrılı çünkü şüpheci (keşif) havlama da yüksek seslidir ama yavaştır. Köpeklerin tehditlerle mücadele ettiği üç yöntem vardır. Mücadele etmek (havlama ile başlayıp hırlama ve ısırmaya kadar gidebilir); kaçmak (tehdit oluşturan insan veya canlıya karşı mesafe koymak); veya sabitlenmek (köpek hareket etmeden dona kalır). Özellikle köpek tasmalıysa ve onu ürküten unsurdan kaçma imkânı yoksa mücadele moduna girer. Mücadele modu havlama ile başlar ve korkuya karşı verilen tepkidir. Burada köpeğinizi anlamak gerekir ve hasiyetini azaltmak adına veteriner veya eğitmenle görüşmek en doğru seçenektir. Mesela çocuklara karşı havlayan ve onlardan korkan bir köpek olumlu şartlandırma yöntemi ile düzelebilir. Korku havlamasını genelde hırlama izler.
Havlama tabii ki köpeklerimizin tek sesli iletişim aracı değildir. Bu yazı ile havlamayı bitirip, diğer ses türüne, hırlamaya geçiyoruz. Havlama ile bir önceki yazımı buradan okuyabilirsiniz.
