Bıyık Nedir?
Bıyıklar, diğer tüyler gibi kıl köklerinden çıksa da, bir kedinin vücudunda ilk göze çarpan şeylerden biridir. Tüylere nazaran da daha kalın ve kökleri üç kat daha derindir. Normal tüylerin aksine bıyıklar tüm vücudu kaplamaz. Gözlerin üzerinde, çenede, ön bacaklarda, kulakların yanında ve üst dudağın üzerinde bulunurlar.
Bıyıkların şeklinin ve yerinin kedi cinsine göre değişebileceğini de atlamayalım. Ancak genellikle çoğu cinsin her bir yanağında 4 sıra halinde dizilmiş toplam 12 bıyığı vardır. Haydi, kedinin bıyıklarını sayma zamanı!
Bıyıklar normal kıllardan daha hassastır çünkü çıktıkları kökler kan damarları ve sinirlerle doludur.
Kedilerin Bıyıkları Ne İşe Yarıyor?
Kediler, harika koku ve işitme duyularıyla bilinirler, ancak görme duyuları o kadar da harika değildir. Uzağı daha iyi görürler fakat yakındaki nesnelere odaklanmakta güçlük çekerler.
Bıyıklar, sürekli olarak beyne bilgi göndererek, kedilerin burunlarının dibindeki şeyleri görmelerine yardımcı olur.
Temel olarak kedi bıyıklarının işlevlerini sana tasvir edecek olursak, bir radar sensörüne benzetebiliriz. Bıyıklar, hava akımlarındaki bu değişikliklerin neden olduğu çok zayıf titreşimleri algılar ve radar dedektörleri gibi davranır.
Tıpkı bizlerin parmak uçları gibi, duyusal merkezimize bağlıdır ve bir yüzeyin sert mi yoksa yumuşak mı olduğunu bile algılayabilir. Yani insanın dokunma duyusu parmaklarındayken, kedi dünyaya yüzüyle dokunur.
Vahşi doğada, bıyıklar bir kediyi avın varlığına, potansiyel düşmanlara veya sürüsünün konumuna karşı uyarabilir. Evde ise evcil kedilerin geceleri yiyecek kaselerini veya en sevdikleri oyuncakları bulmalarına yardımcı olur. Başka bir deyişle, bıyık radarı, bir kedinin gece avlanmasına yardımcı olabileceği gibi, karanlıkta duvarlara çarpmasını da önleyebilir.
Bıyıklar, hava akımlarındaki değişiklikleri algılayarak kedilerin yollarına çıkan nesnelerin şekillerini, boyutlarını ve hızını algılamalarına yardımcı olur.
Kedinin hayatını en iyi şekilde yaşaması için de bıyıklarının önemi büyüktür. Çünkü kedin bir yerden başka bir yere atlarken veya tırmanırken bile dengesini bıyıkları sayesinde kurar.
Northwestern Üniversitesi’nin keşfettiği bir bilgiye göre ise; bıyıklar bir nesneye dokunduğunda, bıyık köküne doğru ’S’ şeklinde bükülerek beyin hücrelerine dokunma sinyalleri gönderir.
Vay be!
Aslına bakarsan, kedin duygu durumunu sana aktarmak için bile bıyıklarını kullanır. Hatta bıyıkları yardımıyla seninle konuşabilir bile.
Seni şaşırtmaya devam edeceğiz, bıyıklar kediciğin sana sarılmak istediğinde sana doğru eğiliyor!
Tabii muhtemelen kendi kedinde bu ince değişimi gözlemlemen için onu saatlerce izlemen gerekecek…
Kedilerin Bıyıkları Göründüğünden Çok Daha Fazlası!
Bir kedinin yüzüne baktığında bıyıkları oldukça dikkat çekicidir. Gözleri kaş gibi çevreler ve kedin gülümsediğinde gülüşünü vurgular.
Ancak bıyıklar sadece yüz tüylerinden çok daha fazlası çünkü önemli bir işleve hizmet ediyor.
Bu hassas tüyler, en küçük toz parçasına değse bile tepki verir. Gözünün üstündeki bıyık, üzerine küçük bir toz zerresi düştüğünde, bir kedi gözlerini kırpıştırır veya başını sallar ve onu fırlatır. Bu reaksiyon, küçücük bir toz parçacığı tarafından bile zarar görebilecek gözü korur.
Dışarıda yürürken, bir kedinin yüzündeki bıyıkları uzun bir ot ya da dikenli bir çalı ile karşılaşırsa, gözünün çizilmemesi ya da çarpmaması için kedinin geri çekilmesini ister.
Bıyıklar ayrıca kedilerin sıkışmasına da engel olur. Bir kedicik çitteki dar bir noktaya, kayaların arasındaki ince bir boşluğa veya oturma odasındaki sandalyelerin arasındaki küçük bir alana yaklaşırken; bıyıkları ona sıkışmadan veya mobilyaları çevirmeden geçitten geçip geçemeyeceğini belirlemesine yardımcı olur. Bu, kediyi birden fazla şekilde beladan uzak tutar!
Kedilerin Bıyıkları Neden Uzundur?
Bıyıkların uçları ince, esnek ve çok hassastır. Tüm memelerin bıyıklıları incelenirken; uzun bıyıklar, algılarının açık olması gereken ortamlara maruz kalan türlere özgüdür. Yani kedilere!
Bazı kedilerin kısa veya kıvırcık bıyıklarının olabileceğini de söylemeliyiz. Hepsi standart bıyıklara sahip olmak zorunda değildir. Bu yüzden, Cornish Rex, Devon Rex, Selkirk Rex, ve Sphyns gibi türlerin duyusal güçlerini vücudunun başka bölümlerinde güçlendirmeleri gerekir. Belki, görme ve koku duyularını geliştirebilirler.
Eğer, kedin aşırı kilo alırsa, bıyıkları vücudunun genişlemesine ayak uydurmak için büyümeyeceğinden veterinerin ile görüşüp beslenme düzenini rayına oturtmalısın.
Bu incecik antenler yani bıyıklar, her şey tarafından aşırı uyarıldıklarında onları tedirgin eden bir stres altında olduklarının işaretidir. Hiçbir şeye dokunmak istemezler.
Kedin her zaman yediği mamalarını yemeyi reddediyorsa veya mama kabının önünde yere yatıp miyavlıyorsa, üzgünüz ama ‘bıyık yorgunluğu’ yaşıyor olabilir. Nasıl yorulmasınlar ki, uyurken bile çalışıyorlar…
Bıyık yorgunluğu konusuna bir açıklama getirelim. Bıyıkları yemek yerken mama kabının etrafına değdiğinde bile uyarılıyor. Bu yüzden onu rahatsız ettiği için mama yiyemiyor ve miyavlamaya başlıyor. Bu konudaki önerimiz geniş ağızlı bir mama kabı tercih etmen.
Bari mama yerken bıyıkları dinlensin değil mi?
Kedilerin Bıyıkları Vücudu Dengeliyor!
Kedilerin bıyıklarının ucunda ‘proprioseptör’ adı verilen özel duyu organları bulunur. Proprioseptörler, kedinin vücudunun her parçasının ne yaptığının farkında olmasını sağlamak için vücudun ve organların konumuyla ilgili olarak beyne mesajlar gönderir.
Kediler neden dört ayağının üzerine düşüyor sanıyorsun? İşte bu yüzden!
Kedilerin Bıyıkları Asla Kesilmez!
Eğer bir kedinin bıyıklarını uzunluğundan dolayı kesmeyi düşündüysen, aklındaki bu düşünceyi hemen sil. Bu korkunç bir düşünce.
Kedinin beyninin büyük bir kısmı dokunmatik sensörlerden gelen verileri işlemeye ayrılmıştır. Bıyıklar güvenilir dokunma sensörleridir, bu nedenle beynin duyusal alanının neredeyse %40’ı vücudun bıyıklı kısımlarına dizilir.
Her bir bıyık, beyindeki belirli bir noktaya kadar uzanabilir, bu da bıyıkların kedi vücudunda değerli nörolojik alanı işgal ettiği anlamına gelir.
Bıyıkları kesmek gerekli olmadığı gibi kedinin önemli duyusal özelliklerini kullanmasını da engeller. Küçücük bir yavru kedinin bıyıkları kesilirse, daha az etrafını keşfeder.
Unutma ki, bıyıklar yavru kedilerin gözleri ve kulakları açılmadan önceki en önemli duyu organlarıdır.
Eyvah! Kedimin Bıyıkları Döküldü!
Peki, kedinin bıyıkları kendi kendine dökülürse, bu duyusunu kaybettiği anlamına mı geliyor? Seni aydınlatacağız…
Kendi kendine düşen veya kırılan bıyıklar kedicikler büyüyene kadar eksik olanı telafi etmek için diğer bıyıklarının işlevini arttırır. Yeni bir bıyık 7 ila 10 gün içerisinde yeniden baş gösterir ve eski boyutuna ulaşması haftalar alabilir.
Burada bahsettiğimiz durum tek tük dökülmeler için düşünülmelidir. Eğer kedinin sıklıkla bıyıkları dökülüyorsa, bunu hemen veterinerine bildirmen gerek.
Kedilerin bıyıklarının önemini anlaman ve dostunu yakından tanıman için sana birkaç bilgi paylaştık. Sence senin kedinin bıyıkları duyularını ne kadar yansıtıyor? Bir şeye atlarken onu izle, bıyıkları ile kendine yol haritası çiziyor!